18.7.06

De Knaptoeet.


Eartiids brukten we de flear ek om mei te boartsjen. Fan in eintsje (san 25 s.m.) fan in dikke takke makken we in boster (proppenschieter). It piid moast der ut, dan noch in eintsje run izer (in bytsje tinner as it gat) mei op 't ein in stikje hout; en de boster wie klear. Fan in topke hjidde (offal fan it flaaks) makken we de proppen, as men gjin hjidde hie koene se ek fan alde kranten makke wurde.
In de 40- jaren namen we 'n knaptoeet mee naar school. Met Google zocht ik naar proppenschieters. Ik vond bovenstaande informatie. De Knaptoeet heet hier Boster. Vrij vertaald staat er: Van een stuk vlier van ongeveer 25 cm maakten we een knaptoeet. Het binnenste (merg) moest uit de tak, dan nog een stuk rond ijzer ( een beetje dunner dan het gat) op een stuk hout; en de knaptoeet was klaar. Boven en onder in de proppenschieter kwam een prop. Die kon je van krantenpapier maken. Tot zover Google.
Achter de werkplaats stond 'n vleare-stroeek. Pap zocht een rechte tak uit en zaagde dat af. De bast werd eraf gehaald en de zachte kern kon je gewoon uitdrukken. Unne lange keaper-nagel werd in een blokje hout geslagen.

Dan had je krantenpapier nodig. In onze streek was dat de Maas en Roerbode, ook wel Tante Bet genoemd. Tante Bet vond je ook op de WC. Ze werd als vottepepeer gebruikt. Het woord toilet-papier bestond bij ons thuis nog niet. Zitse weer te laeze, riep mam als ik te lang op het 't tuuske zat. Terug naar de proppen voor de knaptoeet. Je moest het krantenpapier kauwen tot er 'n soort papier-machee was ontstaan. Je had 2 proppen nodig om te kunnen schieten. Met een goeie knaptoeet kon je over een huis schieten, je hoorde dan een behoorlijke knal. Na ieder schot moest je weer kauwen. Maar wat deden alle medeschutters? Zoeken op de grond naar proppen die al afgeschoten waren, even nat kauwen en klaar was Kees of beter; klaar was Har. Net als het woord toiletpapier bestond het woord hygiene ook nog niet. Bij het zoeken naar de proppen vond je ook sjtumkes sigarette. Als vloeitje kwam het krantenpapier goed van pas. Je rookte je kotsmisselijk, maar je hoorde bij de stoere jongens.

Har